Tiểu thuyết kỳ ảo đã trở thành một trong những thể loại được yêu thích nhất trong văn học, thu hút hàng triệu độc giả trên toàn thế giới. Viết tiểu thuyết kỳ ảo cho phép tác giả tự do sáng tạo, từ những sinh vật huyền bí như rồng và yêu tinh đến những phép thuật kỳ diệu. Tuy nhiên, hành trình này không phải lúc nào cũng dễ dàng. Đối với những tác giả mới, việc xây dựng thế giới và phát triển nhân vật có thể trở thành một thách thức lớn.
Xem thêm trong bài viết này để hiểu rõ hơn về thể loại kỳ ảo và cách để xây dựng cốt truyện cho đến phát triển nhân vật và xây dựng thế giới kỳ ảo.
Thể loại tiểu thuyết kỳ ảo, giả tưởng là gì?
Tiểu thuyết kỳ ảo (Fantasy) là thể loại văn học đặc trưng với các yếu tố khó hoặc không thể tồn tại trong thế giới thực, chẳng hạn như phép thuật, sinh vật huyền bí và nhiều chiều không gian kỳ lạ khác. Thể loại này thường đưa độc giả vào các vũ trụ tưởng tượng, nơi có thể phá vỡ nhiều định luật vật lý và logic.
Không dừng lại ở các yếu tố ma thuật, thể loại tiểu thuyết giả tưởng, kỳ ảo còn xây dựng một hệ thống văn hóa, xã hội, ngôn ngữ riêng biệt để tạo ra một thế giới độc lập và có ấn tượng đặc biệt trong lòng độc giả. Những chi tiết này sẽ giúp người đọc tò mò bước vào một hành trình phiêu lưu, khám phá. Họ sẽ bị kích thích, buộc phải phát huy hết trí tưởng tượng của mình để hình dung về câu chuyện, nhân vật và hành trình mà các nhân vật phải đi qua; từ đó mới mở ra góc nhìn mới về thế giới và bản chất của nó mà tác giả muốn nhắc đến.
Đặc điểm chung của tiểu thuyết kỳ ảo, giả tưởng
Tiểu thuyết kỳ ảo đưa độc giả vào những thế giới mới lạ và đầy phép màu, tại đó các yếu tố siêu nhiên và tưởng tượng không bị giới hạn bởi thực tại. Dù có nhiều nhánh và thể loại phụ khác nhau, nhưng các tác phẩm tiểu thuyết này đều có một số điểm chung nhất định, giúp chúng dễ nhận diện và mang sức hút riêng trước nhiều thể loại khác.
Các đặc điểm của tiểu thuyết kỳ ảo bao gồm:
- Tách biệt với thực tại: Yếu tố đặc trưng của thể loại này mở ra không gian sáng tạo vô biên cho người viết, thu hút người đọc bởi những vương quốc, hành tinh hay thậm chí các vũ trụ tồn tại phép thuật, quái vật hoặc các sinh vật siêu nhiên tồn tại một cách tự nhiên.
- Phép thuật và những quyền năng siêu nhiên: Phép thuật là yếu tố then chốt trong hầu hết các tác phẩm kỳ ảo. Đây có thể là những sức mạnh thần bí mà nhân vật chính hoặc phản diện sở hữu hoặc những vật thể kỳ diệu như đũa phép, viên đá ma thuật hay cổ vật quyền năng. Phép thuật thường không chỉ là một công cụ mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc tạo dựng thế giới và phát triển cốt truyện. Nó có thể là nguyên nhân của các xung đột, cuộc đấu tranh quyền lực, hay là phương tiện giúp nhân vật chính hoàn thành hành trình của mình.
- Hệ thống thế giới quyền năng, phức tạp: Các tác giả thường sáng tạo ra những hệ thống phép thuật, luật lệ, lịch sử và văn hóa riêng cho từng thế giới của tiểu thuyết. Các chi tiết như ngôn ngữ, tôn giáo hoặc hệ thống chính trị trong những thế giới này đều được xây dựng cẩn thận, tạo nên một vũ trụ có nhiều yếu tố kỳ lạ nhưng vẫn vô cùng thuyết phục.
Ngoài những đặc trưng riêng, thể loại tiểu thuyết kỳ ảo cũng chứa những đặc điểm phổ biến trong các thể loại văn học khác. Như là:
- Các chủ đề kinh điển: Nhiều tác phẩm kỳ ảo vẫn xoay quanh các chủ đề lớn như cuộc chiến giữa thiện và ác, hành trình trưởng thành của nhân vật hay sự đấu tranh giữa truyền thống và thay đổi. Hành trình nhân vật chính sẽ là tâm điểm của tiểu thuyết. Họ thường phải vượt qua nhiều thử thách, chiến đấu với các thế lực thù địch để đạt được mục tiêu cuối cùng, dù mục tiêu này có thể là sự cứu rỗi của thế giới hoặc khám phá ra bản ngã thật sự của chính mình.
- Nhân vật và phát triển nội tâm: Nhân vật chính vừa có những thay đổi bên ngoài, đối mặt nhiều khó khăn, thách thức từ những cuộc chiến; vừa phải trải qua đấu tranh nội tâm gay gắt. Họ có thẻ phải đấu tranh với những giới hạn cá nhân, đi sâu khám phá những khả năng tiềm ẩn hoặc phải học cách vượt qua nỗi sợ hãi, nghi ngờ về bản thân. Phát triển nhân vật chính thành công là phải biến học từ những con người yếu đuối, thiếu tự tin thành người hùng mạnh mẽ, có sức mạnh phi thường và trí tuệ đỉnh cao.
Mẹo viết tiểu thuyết kỳ ảo, giả tưởng lôi cuốn
Muốn viết tiểu thuyết kỳ ảo, tác giả phải thoát ly khỏi những suy nghĩ và sự kiện thực tế để mở đường cho những sáng tạo của mình. Tác giả phải từ một sợi tơ tằm dệt thành tấm vải thượng hạng. Đây sẽ là một hành trình đầy thú vị và có nhiều điều sẽ được mở ra một cách bất ngờ, nhưng sẽ không dễ dàng như nhiều người đã nghĩ.
Sau đây là một số cách bắt đầu để viết ra tác phẩm kỳ ảo kinh điển mà bạn có thể tham khảo:
Chọn thể loại tiểu thuyết kỳ ảo
Bạn cần phải biết mình viết gì trước khi đặt bút xuống. Và lựa chọn thể loại phụ là rất cần thiết, bởi mỗi thể loại trong dòng văn học kỳ ảo lại mang đến những trải nghiệm và kỳ vọng khác nhau cho độc giả. Việc lựa chọn thể loại sẽ định hình phong cách viết, ngôn từ, bối cảnh câu chuyện và thông điệp muốn truyền tải.
Tiểu thuyết kỳ ảo có nhiều tiểu thể loại khác nhau, từ phản địa đàng mang tính châm biếm và phản ánh những viễn cảnh đen tối của tương lai đến những câu chuyện giả tưởng huyền bí chứa nhiều yếu tố thần thoại và tâm linh. Ngoài ra, các tác phẩm tiểu thuyết này cũng có thể lấy bối cảnh thế giới công nghệ, trung cổ, hoài cổ mang hơi thở của những cuộc chiến, hành trình phiêu lưu của những hiệp sĩ hoặc các cuộc tình lãng mạn trong tòa lâu đài cổ kính.
Nhìn chung, tiểu thuyết kỳ ảo thường có các tiểu thể loại sau:
- Thể loại ảo tưởng đô thị
- Thể loại kỳ ảo siêu nhiên
- Thể loại sử thi kỳ ảo
- Thể loại kỳ ảo lãng mạn
- Thể loại siêu anh hùng giả tưởng
- Thể loại kỳ ảo ma thuật
- Thể loại kỳ ảo kinh dị
- Thể loại kỳ ảo cổ tích
Chọn góc nhìn kể chuyện
Sau khi đã chọn thể loại, đã có những ý tưởng sơ khai cho tiểu thuyết, tác giả sẽ cân nhắc lựa chọn ngôi kể chuyện phù hợp.
Phổ biến nhất trong tiểu thuyết kỳ ảo là góc nhìn ngôi kể thứ ba toàn tri, nơi người kể chuyện có khả năng quan sát và hiểu biết toàn diện về thế giới và tất cả các nhân vật. Ngôi kể này sẽ giúp tác giả dễ dàng chuyển đổi giữa các sự kiện, bối cảnh và tâm lý của từng nhân vật mà không bị điều gì giới hạn. Đồng thời, ngôi kể này cũng giúp độc giả có cái nhìn bao quát hơn về toàn bộ thế giới kỳ ảo.
Ngoài ngôi kể thứ ba, sử dụng ngôi kể thứ nhất cũng là một lựa chọn đáng cân nhắc. Với ngôi thứ nhất, độc giả sẽ được trải nghiệm mọi thứ qua góc nhìn và suy nghĩ của nhân vật, mang đến cảm giác gần gũi hơn. Góc nhìn này thường được sử dụng khi tác giả muốn tập trung sâu vào cảm xúc, suy nghĩ và sự phát triển nội tâm của nhân vật, tạo nên sự hồi hộp và bất ngờ khi thế giới kỳ ảo được khám phá dần qua góc nhìn chủ quan.
Xem thêm: Ngôi kể thứ nhất là gì? Cách sử dụng ngôi thứ nhất để kể chuyện
Xây dựng thế giới, bối cảnh hư cấu
Đây là quá trình tạo nên một vũ trụ mới, bao gồm mọi chi tiết từ phong tục, tôn giáo, chính trị, địa lý đến các loài sinh vật kỳ bí đều phải được xác lập một cách cẩn thận. Chính sự phức tạp của thế giới này giúp câu chuyện trở nên có sức hút và khiến độc giả không thể rời mắt.
Muốn xây dựng một thế giới kỳ ảo tuyệt vời, tác giả cần phải hiểu rõ mọi khía cạnh của thế giới đó. Dù nhiều chi tiết có thể không xuất hiện trực tiếp trong câu chuyện, nhưng sự hiện diện âm thầm của chúng sẽ tạo nên sự thuyết phục và cảm giác chân thực. Những yếu tố như lịch sử cổ đại, các cuộc chiến tranh, hệ thống chính trị hay những truyền thuyết thần thoại đều đóng vai trò làm nền móng cho bối cảnh câu chuyện.
Một tiểu thuyết kỳ ảo cũng có thể tồn tại những sinh vật kỳ lạ như yêu tinh, người lùn hay các quái vật huyền thoại. Để mỗi chủng tộc có sức hấp dẫn riêng, tác giả cần phác họa chi tiết về văn hóa, lịch sử và đạo đức của chúng. Việc này sẽ giúp người đọc dễ dàng hiểu rõ, liên kết các chi tiết và có được cảm xúc riêng với các nhân vật từ những nền văn hóa khác nhau.
Ngoài ra, thế giới kỳ ảo cũng được định hình bởi các hệ thống chính trị phức tạp với nhiều phe phái, đế chế và hội nhóm. Mỗi phe phái lại có những triết lý, giá trị văn hóa và lợi ích riêng, tạo nên một mạng lưới xung đột và liên minh đầy kịch tính. Những cuộc đấu tranh quyền lực giữa các phe này không chỉ thúc đẩy cốt truyện mà còn làm nổi bật chiều sâu xã hội và nhân văn của câu chuyện.
Thêm vào đó, các chủng tộc khác nhau có thể có ngôn ngữ và tín ngưỡng riêng, phản ánh thế giới quan và giá trị cốt lõi của họ. Những chi tiết về ẩm thực, nghệ thuật, thể thao và giải trí cũng góp phần làm phong phú thêm bối cảnh, giúp thế giới kỳ ảo thuyết phục độc giả dễ dàng hơn.
Tạo ra hệ thống ma thuật
Phép thuật không chỉ mang lại sự huyền bí, phi thường cho câu chuyện mà còn tạo nền tảng cho các xung đột, phát triển nhân vật và xây dựng cốt truyện chi tiết hơn.
Tuy nhiên, để xây dựng hệ thống ma thuật hoàn hảo phải đảm bảo sự nhất quán và logic. Dù tác giả có thể sáng tạo tùy thích, nhưng phép thuật cũng phải có quy tắc rõ ràng và dễ hiểu.
Muốn làm cho hệ thống ma thuật trở nên thuyết phục, hãy xác định rõ ràng các quy tắc và giới hạn của nó. Phép thuật có thể được khai thác từ năng lượng tự nhiên, sức mạnh thần thánh hoặc một nguồn bí ẩn nào đó. Quan trọng là tác giả cần tạo ra cơ chế và cách thức vận hành cụ thể, ví dụ như pháp sư có thể triệu hồi sức mạnh từ các thực thể khác hay phải chịu sự ràng buộc của các nghi lễ phức tạp.
Một trong những điểm thu hút người đọc là cách phép thuật ảnh hưởng đến thế giới và nhân vật. Nếu phép thuật được truyền qua nhiều thế hệ, nó sẽ tạo ra các mối quan hệ quyền lực phức tạp, từ đó thúc đẩy các xung đột xã hội hoặc chính trị. Ngược lại, nếu phép thuật rất hiếm và khó kiểm soát, nhân vật có thể phải đối mặt với nhiều thử thách và mâu thuẫn cá nhân.
Nhân vật thú vị, phức tạp
Chỉ dựa vào hệ thống phép thuật hay những hư cấu trong thế giới sẽ không thể tạo ra được tiểu thuyết kỳ ảo xuất sắc. Trong thế giới đó cần có một hoặc một vài nhân vật kỳ ảo và hồ sơ phức tạp. Những nhân vật này không chỉ làm nhiệm vụ đặc biệt trong thế giới đó mà còn có chức năng kết nối với độc giả.
Một nhân vật thú vị sẽ được xây dựng và phát triển dựa trên nhiều khía cạnh nhân vân, ngay cả khi học là sinh vật siêu nhiên, có nhiều tính cách kỳ lạ. Một người sói với vẻ ngoài đáng sợ vẫn có thể sở hữu tính cách mềm yếu bên trong khi phải đối mặt với những nỗi đau, bảo vệ gia đình hoặc tranh đấu vì tình yêu.
Từ những nhân vật anh hùng đến những sinh vật kỳ ảo, tạo ra những động cơ và cảm xúc có thể khiến độc giả đồng cảm là yếu tố cốt lõi.
Hơn thế nữa, chìa khóa để xây dựng nhân vật thành công trong tiểu thuyết kỳ ảo chính là đứng nên tạo một nhân vật quá hoàn hảo. Những nhân vật có khuyết điểm sẽ thu hút độc giả hơn là một hình mẫu không có lỗi. Những điểm yếu trong tính cách như kiêu ngạo, nỗi sợ hãi hay xung đột nội tâm sẽ mang lại chiều sâu cho nhân vật, buộc họ phải phát triển và thay đổi trong suốt câu chuyện. Họ vừa là biểu tượng của sức mạnh, vừa là minh chứng cho sự trưởng thành và vượt qua khó khăn.
Show don’t tell
Dù viết thể loại tiểu thuyết nào thì áp dụng nguyên tắc “show don’t tell” cũng sẽ giúp câu chuyện có chiều sâu hơn. Đây là nguyên tắc vàng khi viết, mang hàm ý hãy chi tiết hơn, đừng chỉ đưa ra kết quả và buộc độc giả phải tin vào điều đó. Coi trọng cảm giác của người đọc, cho họ trải nghiệm mọi thứ trong tiểu thuyết bằng tất cả giác quan của mình.
Tiểu thuyết kỳ ảo sẽ có rất nhiều chi tiết không có trong thực tế, nên nếu không mô tả chi tiết thì độc giả khó hình dung được mọi thứ trong đó, ngay cả nhân vật chính cũng sẽ mơ hồ nếu như tác giả không mô tả kỹ dáng vẻ, cử chỉ gương mặt, hành động tay chân,…
Một số tiểu thuyết kỳ ảo nổi tiếng
Trong thế giới văn học, tiểu thuyết kỳ ảo luôn giữ một vị trí đặc biệt, thu hút hàng triệu độc giả bởi sự phong phú trong trí tưởng tượng và những cuộc phiêu lưu kỳ thú. Từ những vùng đất thần tiên cho đến những cuộc chiến giữa cái thiện và cái ác, thể loại này mở ra một cánh cửa đến những thế giới mà chúng ta chỉ có thể mơ ước.
Nếu muốn viết ra bộ truyện kỳ ảo thành công, bạn có thể tham khảo các tác phẩm nổi tiếng như:
- Chúa tể của những chiếc nhẫn
- Cuộc phiêu lưu của Alice ở xứ sở thần tiên
- Harry Potter
- Rạp xiếc bóng đêm
- Một nghìn lẻ một đêm
- Truyền thuyết về vua Arthur
- Biên niên sử Narnia
- Twilight
- Trăng non
Lời kết
Như một chiếc cầu nối giữa thực tại và ước mơ tồn tại một thế giới đầy ma mị với những phép thuật vô biên, thể loại tiểu thuyết kỳ ảo mở ra cánh cửa đến những thế giới huyền bí, nơi mà các quy luật của khoa học không còn ràng buộc và mọi khả năng đều có thể xảy ra.
Thể loại này khuyến khích chúng ta không chỉ nhìn nhận thế giới như nó vốn có mà còn tưởng tượng về những gì nó có thể trở thành. Những câu chuyện kỳ ảo với sự kết hợp hoàn hảo giữa phép thuật và thực tế; vừa để giải trí, vừa truyền tải những thông điệp sâu sắc về hành vi và hậu quả, tình bạn, cuộc chiến giữa cái thiện và cái ác.
Hy vọng, qua bài viết này, bạn đã có thể nhiều kiến thức về thể loại văn học này và biết cách để viết nên câu chuyện thật hay, ly kỳ và hấp dẫn.
Theo dõi Người Chấp Bút, chúng tôi sẽ cung cấp cho bạn thêm nhiều kiến thức văn học khác và những thông tin thú vị xoay quanh chủ đề viết lách, viết sách và xuất bản.
